Niniejszy artykuł stanowi kolejny wpis z serii prawa spadkowego. Jest on też bezpośrednią kontynuacją artykułu znajdującego się tutaj. Jeśli chcesz mieć szerszy ogląd na kwestie dziedziczenia ustawowego, polecam przeczytanie w pierwszej kolejności dwóch poprzednich wpisów znajdujące się tutaj i tutaj, jeśli jednak potrzebujesz się tylko dowiedzieć jak odziedziczyć spadek wprost, i w jakim celu tak właściwie miałbyś to robić, zapraszam do lektury.
Tak jak w przypadku poprzednich dwóch artykułów, zacznę od podstaw. W przypadku, w którym zmarły nie pozostawił po sobie testamentu, na podstawie art. 1012 kodeksu cywilnego działać możesz na 3 sposoby:
-możesz przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi
-możesz przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza
-możesz odrzucić spadek
Opcje przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza oraz odrzucenia spadku opisane zostały w dwóch poprzednich artykułach, w tym zaś postaram się wytłumaczyć Ci jak przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi, tzn. wprost oraz kiedy powinieneś to zrobić, a kiedy nie powinno nawet Ci to nawet przejść przez myśl.
Zanim jednak przejdziemy do meritum, chciałbym zaznaczyć jedną, bardzo ważną kwestię. I niech to wybrzmi jak najbardziej dobitnie. Dziedzicząc wprost bierzesz na siebie pełną odpowiedzialność za długi spadkowe zmarłego. Co znaczy, że bierzesz pełną odpowiedzialność? To znaczy, że jeśli zmarły miał milion złotych długu, teraz Ty masz milion złotych długu. Co było zmarłego, teraz jest twoje. Wszystkie aktywa które po sobie pozostawił, tj. pieniądze, ruchomości, nieruchomości, jeśli jesteś jedynym spadkobiercą należą do Ciebie. Ale jeśli długów było więcej niż aktywów, teraz to twój problem. Zauważ, że po raz pierwszy w serii o sposobach spadkobrania zaznaczyłem, że wszystko jest twoje, jeśli jesteś jedynym spadkobiercom. Nie zrobiłem tego przypadkowo, bo przy dziedziczeniu wprost znaczenie dla twoich finansów będzie miało działanie innych spadkobierców. Dla uproszczenia wyobraźmy sobie, że po zmarłym dziedziczą dwie osoby. Ty i druga połówka spadkodawcy. Jeśli małżonek lub małżonka zmarłego dziedziczy z osobami, które nie są jego (lub jej) dziećmi, jest uprawniony do dziedziczenia co najmniej połowy spadku. Oznacza to, że dziedziczycie (cokolwiek w spadku by się nie znajdowało) po połowie. Druga połówka, dokładnie tak jak i Ty, ma 3 opcje. Może spadek odrzucić, przyjąć w całości albo przyjąć z dobrobytem inwentarza. Dla uproszczenia załóżmy, że spadek składa się z długu w wysokości 1.000,00 zł i niema w nim żadnych pieniędzy. Jeśli mamy już to ustalone, zobacz co się stanie, zakładając, że za każdym razem spadek przyjmiesz wprost przy poszczególnych działaniach drugiej połówki:
-Druga połówka odrzuca spadek-cały spadek należy do ciebie. Masz 1.000,00 zł długu
-Druga połówka przyjmuje spadek z dobrodziejstwem inwentarza-druga połówka niema długu, jako że długi przekroczyły wartość aktywów. Jedyny koszt jaki musi ponieść, to koszt inwentaryzacji długu. Ty za to masz 500 zł długu
-Druga połówka przyjmuje spadek wprost- zarówno ty, jak i druga połówka macie po 500 zł długu.
Jak widzisz, w przypadku, gdy długi w spadku przewyższają wartość aktywów, przyjęcie spadku wprost nie wydaje się najmądrzejszym posunięciem, jednak w jakimś celu instytucja ta powstała, w związku z czym logicznym wydaje się, że czasem musi się to opłacać. Naturalnym jest więc zadanie sobie pytania, kiedy przyjąć spadek wprost?
Przyjęcie spadku wprost jest opcją, którą powinno się rozważać dopiero, po dogłębnym rozważeniu pozostałych dwóch opcji. Tak jak wspominałem wcześniej, w tym wypadku nic nie chroni cię przed długami spadkodawcy. Ale oczywiście są przypadki, kiedy to się może opłacać, przy czym jeden nasuwa się sam, a jest nim sytuacja, w której wiesz (nie podejrzewasz, nie domyślasz się. Wiesz.) że w spadku niema długów. Sytuacja taka jest wprost idealna dla dziedziczenia wprost, bo pozwala Ci zaoszczędzić na kosztach dziedziczenia z dobrobytem inwentarza, ale również przyspieszyć moment, w którym składniki masy spadkowej staną się twoją własnością. Innym przypadkiem, w którym można by rozważyć dziedziczenie wprost jest sytuacja, w której wiesz, że owszem, spadek ma długi, ale są one o tyle małe, że nie są nawet bliskie wartości spadku. A co z pozostałymi przypadkami? W pozostałych przypadkach spadku nie przyjmuje się wprost. Nigdy.
Jeśli więc spełnił się u ciebie jeden z dwóch powyższych scenariuszy, przyjęcie spadku wprost pod względem technicznym nie będzie się różnić niczym od odrzucenia spadku. Oczywiście z wyjątkiem oświadczenia, które będziesz składać. Również i w tym przypadku, podobnie jak w <<dziedziczeniu z dobrodziejstwem inwentarza oraz odrzuceniu spadku opcje masz dwie. Możesz
-przyjąć spadek przed notariuszem
albo
-przyjąć spadek przed sądem
Również tak jak i poprzednio, w większości przypadków lepiej jest zrobić to notarialnie z uwagi na czas (postępowanie sądowe które musi być w takim wypadku wszczęte potrafi się ciągnąć) oraz koszty (odrzucenie spadku notarialnie kosztuje 50 zł+VAT, sądownie zaś 100 zł).
Po przeczytaniu powyższego artykułu wiesz już nieco więcej na temat swojej sytuacji. Wiesz, z jakim ryzykiem wiąże się przyjęcie spadku, w jaki sposób to zrobić oraz kiedy może ci się to opłacić. Jeśli jednak w dalszym ciągu masz wątpliwości, wybierz opcję przyjęcia spadku z dobrostanem inwentarza. Jeśli jednak naprawdę musisz wybrać pomiędzy odrzuceniem spadku a przyjęciem spadku wprost, zastanów się
-czy wiesz co wchodzi w skład spadku?
-czy spadek jest zadłużony? Jeśli tak, jak bardzo?
-czy jesteś gotów ponieść ryzyko zadłużenia potencjalnie wielokrotnie przekraczającego twój majątek osobisty?
Klientom, którzy trafiają do mnie zastanawiając się nad przyjęciem spadku wprost, staram się odradzać tą opcję. Zazwyczaj przyjmujemy ją po naprawdę bardzo dogłębnym rozeznaniu w sytuacji i upewnieniem się, że zmarły nie pozostawił po sobie żadnych niespodzianek w postaci spirali chwilówkowych długów, jeśli więc po przeczytaniu powyższego artykułu wiesz już, że przyjęcie spadku wprost nie jest opcją dla ciebie, rozważ inne rozwiązania o których przeczytasz we wpisach na temat dziedziczenia z dobrodziejstwem i przyjęcia spadku wprost
Jeśli jednak twoim zdaniem rozwiązanie to idealnie pasuje do twojej sytuacji albo zastanawiasz się nad podjęciem jedynej właściwej dla ciebie decyzji i potrzebujesz dodatkowej pomocy, zapraszam do mnie. Razem przeanalizujemy twoją sytuację, a w razie podjęcia przez ciebie decyzji, jaka by ona nie była, pomogę ci przebrnąć przez całą niełatwą dla laika procedurę, by twoje finanse na tym nie ucierpiały.
Apl. radc. Bartosz Czyszczoń
twój ekspert z zakresu prawa spadkowego
